به نقل از «همشهری آنلاین»

سه دانشمند «شیمی کلیک» برنده جایزه نوبل شدند

تاریخ انتشار: ۱۴ مهر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۱۴۱۹۸۵

به گزارش همشهری آنلاین به نقل از گاردین کارولین برتوزی از دانشگاه استنفورد، مورتن ملدال از دانشگاه کپنهاگ و کارل بری شارپلس از موسسه پژوهشی اسکریپس در کالیفرنیا به خاطر یافتن و بهره بردن از واکنش‌های شیمیایی ساده و زیبا و کارآمدی که برای خلق مولکول‌های پیچیده برای صنعت داروسازی، نقشه‌برداری DNA و ساختن موارد طراحی‌شده برنده جایزه نوبل شیمی شدند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

این جایزه که بوسیله آکادمی سلطنتی علوم سوئد در استکهلم اعلام شد، با پاداش معادل ۱۰ میلیون کرون سوئد (۹۰۰ هزار دلار) همراه است و به طور مساوی میان برندگان تقسیم خوهد شد.

کمیته نوبل اعلام کرد که این جایزه برای «ایجاد حوزه شیمی کلیک و  شیمی بیوارتوگونال» به این افراد داده می‌شود.

پروفسور اولاف رامستروم، عضو کمیته شیمی نوبل این جایزه را «جایزه‌ای فوق‌العاده برای کشفی فوق‌العاده خواند.»

او گفت:‌ «این دانشمندان بر روی روش‌هایی برای متصل کردن مولکول‌ها، متصل کردن واحدهای سازمانی مولکول‌ها- به طوری که به سادگی و به طور مستقیم- شبیه قطعات لگو جفت‌وجور شوند، کار کرده‌اند.»

به گفته رامستروم همانطور که با جفت‌ و جور کردن قطعات لگو می‌توان اشکال پیچیده‌ای از ساختمان یا ابزارها یا وسائل نقلیه ساخت، در این حوزه از شیمی به نام «شیمی کلیک» از  در سطح مولکولی عمل مشابهی انجام می‌شود.

کارل بری شارپلس با دریافت جایزه نوبل شیمی به جمع شمار معدودی از افراد می‌پیوندد که دو بار برنده جایزه نوبل شده‌اند. شارپلس قبلا در سال ۲۰۰۱ برای نخستین بار برای «واکنش‌های شیمیایی اکسیداسیون فعال‌شده بوسیله کاتالیزورهای کایرال» برنده جایزه نوبل شیمی شده بود. چهار دانشمند دیگر جان باردین، ماری کوری، لینوس پائولینگ و فرد سانگر هم دوبار برنده جایزه نوبل شیمی شده‌اند.

دکتر فیلیپ برودویت از مجله «دنیای شیمی» انجمن سلطنتی شیمی انگلیس می‌گوید اهدای این جایزه به دانشمندان در این حوزه شیمی برای سال‌ها پیش‌بینی می‌شد: «این حوزه شیمی درباره داشتن کنترل کامل بر واکنش‌های شیمیایی است.»

شارپلس اصطلاح «شیمی کلیک» را برای توصیف واکنش‌های شیمیایی که سریع، با بازدهی بالا و پاک هستند را ابداع کرد، به این معنی که آنها در آنها مقدار چندانی مواد فرعی ناخواسته تولید نمی‌شوود. یکی از نخستین «واکنش‌های کلیک» واکنش حلقه‌زایی آزید- آلکین با کاتالیزگری مس است که به طور مستقل بوسله شارپلس و ملدال کشف شد و شاخه خاص خودش در شیمی سنتتیک را ایجاد کرد.

پروفسور جان آکویست، عضو کمیته نوبل شیمی کلیک را به متصل کردن قلاب‌های شیمیایی کوچک به واحدهای ساختمانی مولکولی تشبیه کرد تا بتوان آنها را به هم متصل کرد. شگرد این کار به گفتهاو یافتن قلاب‌هایی که به یکدیگر و فقط به یکدیگر متصل می‌شوند.

کارولین بتروزی یکی دیگر از برندگان امسال جایزه نوبل شیمی، از شیمی کلیک برای ایجاد واکنش‌های «بیوارتوگونال» (bioorthogonal) استفاده کرد که به طور ایمن داخل جانداران زنده عمل می‌کنند بدون اینکه بیوشیمی آنها را مختل کنند. این پیشرفت به دانشمندان اجازه داد حرکت مولکول‌های زیستی را درون سلول‌ها دنبال کنند و فعالیت‌های پیچیده حیاتی را تمایز دهند.

واکنش‌های شیمیایی که این برندگان ایجاد کردند به دانشمندان امکان انواع جدیدی از مولکول‌های زیستی بسازند و داروهای سرطان را دقیقا به جاهای مورد نیاز در بدن بیماران انسانی بفرستند.

پروفسور گیل رید، رئیس جامعه سلطنتی شیمی انگلیس درباره دستاورد کار این برندگان گفت: «کار آنها پتانسیل فوق‌العاده‌ای برای کاربرد در سلامت انسان و داروها دارد و امکاناتی را ایجاد می‌کند که بسیار هیجان‌انگیز هستند.»

برتوزی هجدهمین زنی است که در تاریخ جوایز نوبل برنده جایزه شیمی می‌شود.

کاشفان رازهای «عمل شبح‌وار» | سه دانشمند برای کار در زمینه مکانیک کوانتومی برنده نوبل فیزیک ۲۰۲۲ شدند کاشف ژن‌های انسان نئاندرتال نوبل پزشکی گرفت کد خبر 710419 برچسب‌ها نوبل شیمی‌ علم

منبع: همشهری آنلاین

کلیدواژه: نوبل شیمی علم واکنش های شیمیایی برنده جایزه نوبل جایزه نوبل شیمی شیمی کلیک مولکول ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۱۴۱۹۸۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

آیا غذا‌های دریایی سرطان زا هستند؟

نظرسنجی انجام شده توسط این تیم نشان داد که ساکنان نیوهمپشایر غذا‌های دریایی را با نرخی بالاتر از میانگین ملی مصرف می‌کنند، به این معنی که ممکن است خود را در معرض PFAS و عوارض سلامتی مرتبط با مواد شیمیایی قرار دهند.

به گزارش جی پلاس، در حالی که محققان سطح PFAS شرکت‌کنندگان را آزمایش نکردند، یک مطالعه جداگانه در سال ۲۰۲۳ نشان داد که آمریکایی‌های آسیایی آمریکایی که اغلب رژیم غذایی سرشار از غذا‌های دریایی دارند، سطح PFAS در خونشان ۸۹ درصد بیشتر از سایر نژاد‌ها بود.

این مطالعه نشان داد که یک رژیم غذایی غنی از غذا‌های دریایی می‌تواند مقصر باشد، زیرا ماهی منبع اصلی آلودگی PFAS است.

مگان رومانو، یکی از نویسندگان این مطالعه، گفت: ما خوردن غذا‌های دریایی را که منبع عالی پروتئین بدون چربی و اسید‌های چرب امگا هستند، توصیه می‌کنیم، اما همچنین منبع بالقوه‌ای برای قرار گرفتن در معرض PFAS هستند مزایای مصرف غذا‌های دریایی برای افرادی که "در مورد رژیم غذایی تصمیم می‌گیرند، به ویژه برای جمعیت‌های آسیب پذیر مانند زنان باردار و کودکان مهم است.

PFAS‌ها مواد میکروسکوپی هستند که هزاران سال طول می‌کشد تا در محیط و بدن انسان تجزیه شوند و نام "مواد شیمیایی برای همیشه" را برای آن‌ها به ارمغان آوردند. آن‌ها در منسوجات، فوم آتش نشانی، ظروف نچسب، لباس و بسته بندی مواد غذایی یافت می‌شوند و به منابع آب، خاک و هوا نفوذ می‌کنند.

از آنجایی که PFAS تقریباً در همه جای محیط زیست یافت می‌شود، محققان گفتند که دانستن چگونگی رسیدن این مواد شیمیایی به ماهی در زنجیره غذایی دریایی دشوار است.

در مطالعه‌ای که در مجله Exposure and Health منتشر شد، محققان حدس زدند که صدف‌ها می‌توانند بیشتر در معرض خطر آلودگی PFAS باشند، زیرا در کف دریا، نزدیک‌تر به منابع PFAS در نزدیکی ساحل، تغذیه می‌کنند و زندگی می‌کنند. موجودات دریایی بزرگتر ممکن است PFAS را با خوردن گونه‌های کوچکتر آلوده به آن‌ها بخورند.

هیچ سطح امنی از قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی وجود ندارد و چندین مطالعه آن‌ها را با صد‌ها نوع سرطان، مشکلات ناباروری، ناهنجاری‌های جنینی و مجموعه‌ای از بیماری‌های دیگر از جمله اوتیسم مرتبط می‌کند.

محققان گفتند این یافته‌ها بر نیاز به دستورالعمل‌های بهداشت عمومی سختگیرانه‌تر برای تعیین مقادیر ایمن مصرف غذا‌های دریایی برای کاهش قرار گرفتن در معرض PFAS تاکید می‌کند.